Dış ticarette kullanılan belgeler daha açıklayıcı olması için özelliklerine göre sınıflandırılmaktadır. Dolaşım Belgeleri (Movement certificates) ve Menşe Belgeleri (Certificate of origin) “Resmi Belgeler” başlığı altında sınıflandırılır.

Dolaşım Belgeleri (Movement Certificate)

1.     A.TR

Avrupa Birliği ve Türkiye arasında katma protokol hükümleri gereğince, Birliğe üye ülkelerle aramızdaki ticarette, serbest dolaşımdaki eşya (Türkiye veya Topluluk menşeli olan ya da tamamı veya bir kısmı üçüncü ülkeler menşeli olup Türkiye veya Toplulukta ithal işlemleri tamamlanmış, gerekli gümrük vergisi, eş etkili vergi ve resimleri tahsil edilmiş, bu vergi ve resimleri tam veya kısmi bir iadeden yararlanmamış eşyadır.) için, ihracatçı firma tarafından düzenlenen bir belgedir. Bu belge, Avrupa Birliği ülkelerine işlenmiş tarım ürünleri ve sanayi ürünleri ihracatı için kullanılmaktadır.

Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki ticarette A.TR.1 ve A.TR.3 olarak kullanılan dolaşım belgeleri, Gümrük Birliği Anlaşması’ndan sonra sadece A.TR olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Katma Protokol gereğince malların gümrük muafiyetinden yararlanabilmesi için A.TR Dolaşım Belgesinin ihracatçı firmanın bağlı bulunduğu Ticaret veya Sanayi Odası tarafından tasdiklenip gümrük idarelerince vize edilmesi gerekmektedir. Odadan alınan beş nüsha A.TR Dolaşım Belgesi eksiksiz olarak doldurulmalı, dilekçe ve fatura sureti eklenerek bağlı bulunan odaya müracaat edilmelidir. Belgenin ihracatçı ülke gümrük idaresi tarafından vize edildiği tarihten itibaren dört ay içerisinde ithalatçı ülke gümrük idaresine ibraz edilmesi gerekir.

Topluluk ile gerçekleştirilen Gümrük Birliği, sanayi ürünleriyle birlikte büyük bir çoğunluğunu gıda sanayii ürünlerinin oluşturduğu ve işlenmiş tarım ürünleri olarak nitelendirilen bir grup ürünü de kapsamaktadır. Ancak domates salçası, meyve ve sebze konserveleri, meyve suları, peynir, dondurulmuş ve kurutulmuş her türlü gıda maddeleri, et ürünleri Topluluk tarafından tarım ürünü olarak kabul edildiği için Gümrük Birliği'ne dahil olmamaktadır. Bu ürünlerin ticaretinde, tercihli rejimden yararlanılabilmesi adına menşe statüsünü belirlemek üzere EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi gerekir.

A.TR Belgesinin mal sevkiyatından sonra da düzenlenmesi mümkündür. Bu işlem için evraklar dilekçe ekinde Oda'ya ibraz edilir ve tasdik işlemi gerçekleştirilir.

Belgenin çalındığı, kaybolduğu ve hasar gördüğü durumlarda Duplicate A.TR Belgesi hazırlanır.

A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenen ülkeler Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Güney Kıbrıs (Bu ülkeye ihracat yapılmamaktadır) Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’dır.

2.     EUR.1

EFTA (European Free Trade Association, Avrupa Serbest Bölge Birliği) ülkelerine, AKÇT (Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu) ürünlerinde, Türkiye'nin serbest ticaret anlaşmaları imzaladığı ülkelere yapılan ihracatlarda ve Avrupa Birliği'ne yönelik tarım ürünleri ihracatında düzenlenen belgedir.

Gümrük indiriminden yararlanılmasını sağlayan EUR.1 Belgesi, bağlı bulunan Oda’dan temin edilmektedir. Oda tarafından onaylanan belge, gümrük müdürlüğü tarafından vize edilir. Bir tanesi asıl olmak üzere toplam beş nüshadan oluşur. Odadan alınan beş nüsha EUR.1 Dolaşım Belgesi eksiksiz olarak doldurulmalı, dilekçe ve fatura sureti eklenerek bağlı bulunan odaya müracaat edilmelidir.

EUR.1 Dolaşım Belgesi, bazı istisnai ürünlerde ihracatın gerçekleşmesinin ardından da düzenlenebilir, bu belge menşe ispat belgesidir.

Belgenin çalındığı, kaybolduğu ve hasar gördüğü durumlarda Duplicate EUR.1 Belgesi hazırlanır.

Belge, ihracatçı ülke gümrük idaresi tarafından vize edildiği tarihten itibaren dört ay içerisinde ithalatçı ülke gümrük idaresine ibraz edilmelidir. Sonradan hazırlanan Duplicate EUR.1 Belgesi için de aynı süre geçerlidir.

EUR.1 Dolaşım Belgesi düzenlenen ülkeler İsviçre, İzlanda, Liechtenstein, Norveç, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Makedonya, Karadağ, Kosova, Sırbistan, Fas, İsrail, Mısır, Suriye (Askıda), Tunus, Gürcistan, Filistin, Şili, Morityus, Moldova, Faroe Adaları (Eur-Med Belgesi de düzenlenebilir.)’dır.

Menşe Belgeleri (Certificate of Origin)

1. Form.A (Özel Menşe Şahadetnamesi)

Kanada, Yeni Zelanda, Japonya, Rusya Federasyonu, Beyaz Rusya ile Ukrayna'nın Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS, Generalized System of Preferences, GSP) çerçevesinde Türkiye’ye tek taraflı olarak uyguladığı tavizli gümrük vergi oranlarından faydalanabilmek için düzenlenen, eşyanın tercihli menşe durumunu gösteren bir belgedir.

ABD ile Avustralya GTS uygulamakla birlikte Form.A Menşe Şahadetnamesi düzenlenmesi zorunlu değildir. Kanada ve Yeni Zelanda ise sistemden yararlanabilmesi için Form A talep etmekle birlikte, resmi tasdik istememektedir, belgenin ihracatçı tarafından doldurulması yeterlidir. Japonya, Rusya Federasyonu ve Ukrayna için resmi tasdik istenmektedir ve bu işlem Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğince yetkilendirilen odalardan herhangi birinde yaptırılabilir.

Belgenin çalındığı, kaybolduğu ve hasar gördüğü durumlarda Duplicate Form.A Belgesi hazırlanır.

Form.A Menşe Şahadetnamelerini mal sevkiyatının gerçekleşmesinden sonra da düzenlemek mümkündür.

2.     Menşe Şahadetnamesi

İhracı yapılacak olan malların üretim yerini gösteren belgedir. Menşe Şahadetnamesi, mal cinsi ve ülke ayrımı yapılmaksızın tüm dünya ülkelerine düzenlenebilir. Bazı ülkeler, belgenin kendi mahalli konsoloslukları tarafından tasdik edilmesini isteyebilmektedir.

İhracatçı tarafından hazırlanan Menşe Şahadetnamesi, bağlı bulunan ticaret odası veya sanayi odası tarafından onaylanmaktadır. Aynı zamanda, ithalatçı ülkenin elçilik veya konsolosluğu tarafından da onaylanabilir.

Menşe Şahadetnamesi zorunlu bir belge olmamakla birlikte ithalatçı ülkenin isteği üzerine hazırlanmaktadır. Bu belge, gümrük vergilerinin daha sağlıklı belirlenmesinde kullanılır. Aynı zamanda, sakıncalı durum oluşturabilecek salgın hastalık ve ekonomik tedbirler gibi durumlarda da belirlenen ülke ithalatının önüne geçebilmek için gereklidir.

Menşe Şahadetnamelerini mal sevkiyatının gerçekleşmesinden sonra da düzenlemek mümkündür.

Belgenin çalındığı, kaybolduğu ve hasar gördüğü durumlarda Duplicate Menşe Şahadetnamesi Belgesi hazırlanır. 

Trade Atlas, dünyada yer alan 230’dan fazla ülkede 17,5 milyon ithalatçı firmaya ait 1,5 milyar konşimento ve sevkiyat detayı verisini barındıran, global bir ithalatçı ve ihracatçı arama motorudur. Trade Atlas, global ticaretin daha önemli bir parçası olma yolunda adımlar atmanıza eşlik etmek üzere yanınızda! Global ekosistemin bir parçası olmak için buraya tıklayarak ücretsiz kaydolabilir ve arama yapabilirsiniz.