Dış
ticarette kullanılan belgeler daha açıklayıcı olması için özelliklerine göre sınıflandırılmaktadır.
Dolaşım Belgeleri (Movement certificates) ve Menşe Belgeleri
(Certificate of origin) “Resmi Belgeler” başlığı altında sınıflandırılır.
Dolaşım Belgeleri (Movement Certificate)
1. A.TR
Avrupa Birliği ve Türkiye arasında katma protokol
hükümleri gereğince, Birliğe üye ülkelerle aramızdaki ticarette, serbest
dolaşımdaki eşya (Türkiye veya Topluluk menşeli olan ya da tamamı veya bir
kısmı üçüncü ülkeler menşeli olup Türkiye veya Toplulukta ithal işlemleri
tamamlanmış, gerekli gümrük vergisi, eş etkili vergi ve resimleri tahsil
edilmiş, bu vergi ve resimleri tam veya kısmi bir iadeden yararlanmamış
eşyadır.) için, ihracatçı firma tarafından düzenlenen bir belgedir. Bu belge, Avrupa
Birliği ülkelerine işlenmiş tarım ürünleri ve sanayi ürünleri ihracatı
için kullanılmaktadır.
Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki ticarette A.TR.1 ve
A.TR.3 olarak kullanılan dolaşım belgeleri, Gümrük Birliği Anlaşması’ndan sonra
sadece A.TR olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Katma Protokol gereğince malların gümrük muafiyetinden
yararlanabilmesi için A.TR Dolaşım Belgesinin ihracatçı firmanın bağlı
bulunduğu Ticaret veya Sanayi Odası tarafından tasdiklenip gümrük idarelerince
vize edilmesi gerekmektedir. Odadan alınan beş nüsha A.TR Dolaşım Belgesi
eksiksiz olarak doldurulmalı, dilekçe ve fatura sureti eklenerek bağlı bulunan
odaya müracaat edilmelidir. Belgenin ihracatçı ülke gümrük idaresi tarafından
vize edildiği tarihten itibaren dört ay içerisinde ithalatçı ülke gümrük
idaresine ibraz edilmesi gerekir.
Topluluk ile gerçekleştirilen Gümrük Birliği, sanayi
ürünleriyle birlikte büyük bir çoğunluğunu gıda sanayii ürünlerinin oluşturduğu
ve işlenmiş tarım ürünleri olarak nitelendirilen bir grup ürünü de
kapsamaktadır. Ancak domates salçası, meyve ve sebze konserveleri, meyve
suları, peynir, dondurulmuş ve kurutulmuş her türlü gıda maddeleri, et ürünleri
Topluluk tarafından tarım ürünü olarak kabul edildiği için Gümrük Birliği'ne
dahil olmamaktadır. Bu ürünlerin ticaretinde, tercihli rejimden yararlanılabilmesi
adına menşe statüsünü belirlemek üzere EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi
gerekir.
A.TR Belgesinin mal sevkiyatından sonra da düzenlenmesi
mümkündür. Bu işlem için evraklar dilekçe
ekinde Oda'ya ibraz edilir ve tasdik işlemi gerçekleştirilir.
Belgenin çalındığı, kaybolduğu ve hasar gördüğü
durumlarda Duplicate A.TR Belgesi hazırlanır.
A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenen ülkeler Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek
Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Güney Kıbrıs (Bu ülkeye ihracat
yapılmamaktadır) Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İspanya,
İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya,
Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’dır.
2. EUR.1
EFTA (European Free
Trade Association, Avrupa Serbest Bölge Birliği) ülkelerine, AKÇT (Avrupa
Kömür ve Çelik Topluluğu) ürünlerinde, Türkiye'nin serbest ticaret anlaşmaları
imzaladığı ülkelere yapılan ihracatlarda ve Avrupa Birliği'ne yönelik tarım
ürünleri ihracatında düzenlenen belgedir.
Gümrük indiriminden yararlanılmasını sağlayan EUR.1
Belgesi, bağlı bulunan Oda’dan temin edilmektedir. Oda tarafından
onaylanan belge, gümrük müdürlüğü tarafından vize edilir. Bir tanesi asıl
olmak üzere toplam beş nüshadan oluşur. Odadan alınan beş nüsha EUR.1 Dolaşım
Belgesi eksiksiz olarak doldurulmalı, dilekçe ve fatura sureti eklenerek bağlı
bulunan odaya müracaat edilmelidir.
EUR.1 Dolaşım Belgesi, bazı istisnai ürünlerde ihracatın
gerçekleşmesinin ardından da düzenlenebilir, bu belge menşe ispat belgesidir.
Belgenin çalındığı, kaybolduğu ve hasar gördüğü
durumlarda Duplicate EUR.1 Belgesi hazırlanır.
Belge, ihracatçı ülke gümrük idaresi tarafından vize
edildiği tarihten itibaren dört ay içerisinde ithalatçı ülke gümrük
idaresine ibraz edilmelidir. Sonradan hazırlanan Duplicate EUR.1 Belgesi
için de aynı süre geçerlidir.
EUR.1 Dolaşım Belgesi düzenlenen ülkeler İsviçre, İzlanda, Liechtenstein, Norveç, Arnavutluk, Bosna-Hersek,
Makedonya, Karadağ, Kosova, Sırbistan, Fas, İsrail, Mısır, Suriye (Askıda), Tunus,
Gürcistan, Filistin, Şili, Morityus, Moldova, Faroe Adaları (Eur-Med Belgesi de
düzenlenebilir.)’dır.
Menşe
Belgeleri (Certificate of Origin)
1. Form.A (Özel Menşe Şahadetnamesi)
Kanada, Yeni Zelanda, Japonya, Rusya Federasyonu, Beyaz
Rusya ile Ukrayna'nın Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS, Generalized
System of Preferences, GSP) çerçevesinde Türkiye’ye tek taraflı olarak
uyguladığı tavizli gümrük vergi oranlarından faydalanabilmek için düzenlenen,
eşyanın tercihli menşe durumunu gösteren bir belgedir.
ABD ile Avustralya GTS uygulamakla birlikte Form.A Menşe
Şahadetnamesi düzenlenmesi zorunlu değildir. Kanada ve Yeni Zelanda ise
sistemden yararlanabilmesi için Form A talep etmekle birlikte, resmi tasdik
istememektedir, belgenin ihracatçı tarafından doldurulması yeterlidir. Japonya,
Rusya Federasyonu ve Ukrayna için resmi tasdik istenmektedir ve bu işlem
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğince yetkilendirilen odalardan herhangi
birinde yaptırılabilir.
Belgenin çalındığı, kaybolduğu ve hasar gördüğü
durumlarda Duplicate Form.A Belgesi hazırlanır.
Form.A Menşe Şahadetnamelerini mal sevkiyatının
gerçekleşmesinden sonra da düzenlemek mümkündür.
2. Menşe Şahadetnamesi
İhracı yapılacak olan malların üretim yerini gösteren
belgedir. Menşe Şahadetnamesi, mal cinsi ve ülke ayrımı yapılmaksızın tüm
dünya ülkelerine düzenlenebilir. Bazı ülkeler, belgenin kendi mahalli
konsoloslukları tarafından tasdik edilmesini isteyebilmektedir.
İhracatçı tarafından hazırlanan Menşe Şahadetnamesi, bağlı
bulunan ticaret odası veya sanayi odası tarafından onaylanmaktadır. Aynı
zamanda, ithalatçı ülkenin elçilik veya konsolosluğu tarafından da
onaylanabilir.
Menşe Şahadetnamesi zorunlu bir belge olmamakla
birlikte ithalatçı ülkenin isteği üzerine hazırlanmaktadır. Bu belge,
gümrük vergilerinin daha sağlıklı belirlenmesinde kullanılır. Aynı zamanda,
sakıncalı durum oluşturabilecek salgın hastalık ve ekonomik tedbirler gibi
durumlarda da belirlenen ülke ithalatının önüne geçebilmek için gereklidir.
Menşe Şahadetnamelerini mal sevkiyatının
gerçekleşmesinden sonra da düzenlemek mümkündür.
Belgenin çalındığı, kaybolduğu ve hasar gördüğü durumlarda Duplicate Menşe Şahadetnamesi Belgesi hazırlanır.
Trade Atlas, dünyada yer alan 230’dan fazla ülkede 17,5
milyon ithalatçı firmaya ait 1,5 milyar konşimento ve sevkiyat detayı verisini
barındıran, global bir ithalatçı ve ihracatçı arama motorudur. Trade Atlas,
global ticaretin daha önemli bir parçası olma yolunda adımlar atmanıza eşlik
etmek üzere yanınızda! Global ekosistemin bir parçası olmak için buraya
tıklayarak ücretsiz kaydolabilir ve arama yapabilirsiniz.