Dünyada dış ticaret istatistikleri oluşturulurken ticaret sistemlerinden yararlanılmaktadır. Bu sistemler, hangi eşyanın hangi kategoriye gireceğini ve eşyaya nasıl bir işlem uygulanması gerektiğini belirlemek için oluşturulmuştur. Tüm dünyada genel olarak iki sistem uygulanmaktadır: Genel Ticaret Sistemi (GTS) ve Özel Ticaret Sistemi (ÖTS). İki sistem de yaygın olarak kullanılsa da, ÖTS GTS farkı aralarında önemli bir ayrımı oluşturur. Örneğin, genel ticaret sistemi (GTS), gümrük alanları ve serbest bölgelerdeki ürünleri istatistiklere dahil ederken, özel ticaret sistemi (ÖTS) sadece gümrük sınırlarını esas alır. Özel ticaret sistemi genel ticaret sistemi arasındaki farklılıklar, ticaret istatistiklerinin hesaplanması sürecinde büyük önem taşımaktadır.
GTS Nedir ve Kapsamı Nedir?
Genel Ticaret Sistemi (GTS), bir ülkenin kara suları, iç suları, hava sahası gibi sınırları içerisindeki alana ek olarak, gümrük işleme alanları, petrol alanları, antrepolar ve serbest ticaret bölgelerini de kapsar. Serbest ticaret bölgeleri, dış ticarette belirli ayrıcalıkların tanındığı bölgelerdir. Anlaşmalı ülkeler arasında ticareti kolaylaştırmak için bu bölgelerde vergi ve dış ticaret mevzuatına dair bazı yükümlülükler kaldırılır. Genel ticaret sistemi ile yapılan ticarette, serbest bölgelerden yurt dışına yapılan eşya satışları ihracat olarak kabul edilir ve istatistiklere dahil edilir. Aynı şekilde, yurt dışından serbest bölgelere yapılan mal girişleri de ithalat olarak kayıt altına alınır. Bu sistemde serbest bölgelerde yapılan ticaret işlemleri de hesaplamalara dahil edilir.
ÖTS Nedir ve Kapsamı Nedir?
Özel Ticaret Sistemi (ÖTS), GTS’ye göre daha dar kapsamlıdır ve sadece gümrük sınırlarını esas alır. ÖTS’de serbest ticaret bölgeleri ve antrepolar istatistik bölgesi olarak kabul edilmez. Bu nedenle, bu bölgelerden yurt dışına yapılan ticaret işlemleri ihracat sayılmaz. Yurt dışından serbest bölgelere ve antrepolara gelen ve çıkan ürünler ise hesaplamalara dahil edilmez. Özel ticaret sistemi sadece gümrükten serbest dolaşıma giren ürünleri dikkate alır.
Özel Ticaret Sistemi dahilinde dış ticaret istatistiklerinin hesaplamalarına dahil edilmeyen unsurlar şunlardır:
· Transit ticaret
· Yolcu beraberi eşya (bavul eşya)
· Kiralanan mallar (finansal kiralama hariç)
· Tamir gören mallar
· Para tabanlı altın
· Sınırı geçmeyen mallar
· Geçici ithalat ve ihracat
Bu unsurların, özel ticaret sistemi hesaplamalarında dikkate alınmadığı bilinmelidir.
Özetle, dış ticaret istatistikleri hesaplanırken genel ticaret sistemi ve özel ticaret sistemi gibi yöntemler kullanılır. Genel ticaret sistemi ile özel ticaret sistemi arasındaki farklardan biri, GTS'nin daha geniş kapsamlı olmasıdır.
GTS ve ÖTS’nin Dünyada Kullanım Dağılımı
GTS, dünyada daha yaygın kullanılan bir yöntemdir. Dünya genelinde 117 ülke GTS'yi kullanmaktadır ve bunlar arasında ABD, İngiltere, Çin, Kanada gibi büyük ekonomiler bulunmaktadır. Öte yandan, 74 ülke özel ticaret sistemini tercih etmektedir; bu ülkeler arasında Türkiye ve bazı Avrupa Birliği ülkeleri yer almaktadır. Örneğin, Fransa ve İtalya ÖTS ile analiz yapmaktadır. Bununla birlikte, küreselleşmenin etkisiyle birçok ülke her iki sistemi de kullanarak dış ticaret istatistiklerini daha geniş bir çerçevede değerlendirmektedir. Türkiye de hem özel ticaret sistemi hem de genel ticaret sistemi ile istatistikleri açıklayan ülkelerden biridir. 2019'dan itibaren Türkiye'nin dış ticaret istatistikleri her iki sisteme göre de yayımlanmaktadır.
TradeAtlas ile Global Ticaretin Parçası Olun
Tüm dünyadaki ithalatçı ve ihracatçılara doğrudan ulaşmak TradeAtlas ile çok kolay! TradeAtlas, dünyada yer alan 230’dan fazla ülkede 32 milyon ithalatçı firmaya ait 3 milyar konşimento ve sevkiyat detayı verisini barındıran, global bir ithalatçı ve ihracatçı arama motorudur. TradeAtlas, global ticaretin daha önemli bir parçası olma yolunda adımlar atmanıza eşlik etmek üzere yanınızda! Dijitalleşen dünyanın gerisinde kalmayıp global ekosistemin bir parçası olmak için buraya tıklayarak ücretsiz kaydolabilir ve arama yapabilirsiniz.
Dış ticarette kullanılan
teslim şekilleri konusu hakkında detaylı bilgi için " Dış Ticarette Kullanılan Teslim Şekilleri
(Incoterms) Nelerdir?
" içeriğini inceleyebilirsiniz.
