11 Nisan 1980 tarihinde Birleşmiş Milletler Uluslararası
Ticaret Hukuku Komisyonu (United Nations Commission on International Trade Law,
UNCITRAL)’nun merkezi olan Viyana’da Uluslararası Mal Satımı Sözleşmeleri
Hakkında BM Konferansı (UN Conference on Contracts for the International Sale
of Goods, CISG) toplanmış ve Viyana Satım Sözleşmesi (CISG) kabul edilmiştir.
Türkiye ise CISG’ye 2 Nisan 2009 tarihinde katılmış, Sözleşme
07.04.2010 tarih 27545 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış ve 1 Ağustos 2011
tarihinde de yürürlüğe girmiştir.
CISG’nin amacı, uluslararası mal satışına ilişkin
sözleşmeler için yeknesak, modern ve adil bir rejim sağlamaktır. CISG’de esas,
tarafların irade özgürlüğü ve sözleşmenin uygulanabilir olmasıdır. CISG
hükümlerinde, antlaşmanın mümkün olduğunda uygulanabilir olması kapsamında,
işyerleri farklı akit devletlerde olan taraflar arasında gerçekleşen mal satımı
sözleşmelerinin aksi kararlaştırılmadıkça CISG’ye tabi tutulması ve akit
devletlerden olmayan tarafların da aralarındaki satım sözleşmelerinde CISG’nin
uygulanabileceği kararlaştırılmıştır.
CISG, işyerleri farklı akit devletlerde olan taraflar
arasında mal satımına ilişkin olarak imzalanan sözleşmelerdeki alıcı ve
satıcının hak ve yükümlülüklerini düzenlemektedir.
Sözleşmenin
içeriği şu şekildedir:
· Uygulama alanı ve genel hükümler
· Sözleşmenin kurulması
· Malların satımı
§ Genel hükümler
§ Satıcının yükümlülükleri
1.
Malların teslimi
ve belgelerin verilmesi
2.
Malların
sözleşmeye uygunluğu ve üçüncü taraf hak talepleri
3.
Sözleşmenin
satıcı tarafından ihlalinde alıcının sahip olduğu hukuki imkanlar
§ Alıcının yükümlülükleri
1.
Bedelin ödenmesi
2.
Teslim alma
3.
Sözleşmenin
alıcı tarafından ihlali
§ Hasarın intikali
§ Satıcının ve alıcının yükümlülüklerine ilişkin ortak
hükümler
1.
Öne alınmış
aykırılıklar art arda teslimli sözleşmeler
2.
Tazminat
3.
Faiz
4.
Sorumluluktan
kurtulma
5.
Sözleşmenin
ortadan kaldırılmasının sonuçları
6.
Malın muhafazası
· Son hükümler
CISG’de satış sözleşmesinin tanımı yapılmamakla birlikte,
3’üncü madde gereğince imal edilecek veya üretilecek malların teminine ilişkin
sözleşmeler satım sözleşmesi sayılmaktadır. Hizmet satımına ilişkin sözleşmeler
ve üretici ile son tüketici arasındaki ilişki ise CISG’de düzenlenmemektedir.
Sözleşmenin uygulanmayacağı haller 2’nci maddede yer
almaktadır:
·
Kişisel veya ailevi
ihtiyaç veya ev ihtiyacı için mal alınması; meğerki satıcı, sözleşmenin akdi
sırasında veya öncesinde, malların böyle bir kullanım için alındıklarını
bilmesin ve bilmesi gerekmesin;
·
Açık artırma yoluyla
yapılan satımlar;
·
Cebri icra veya diğer
kanun gereği yapılan satımlar;
·
Menkul kıymet,
kambiyo senedi ve para;
·
Gemi, tekne, hava
yastıklı taşıt veya hava taşıtı satımı;
·
Elektrik satımı.
Viyana Satım Sözleşmesine Nisan 2021 itibariyle 94 ülke
taraftır.
Mal satım sözleşmelerinde uygulanacak olan hukukun açıkça
belirtilmemiş olması, CISG kapsamındaki hususlara ilişkin sözleşmede boşluk
olması veya belirlenen hukuk kapsamında sözleşme imzalayan ülkenin CISG taraf
ülkelerinden biri olması durumunda CISG hükümleri kural olarak iç hukuk hâkimi
tarafından uygulanmak zorundadır. CISG kurallarının uygulanabilmesi için
sözleşmede ilgili kuralın aksinin düzenlenmemiş veya hiç düzenlenmemiş olması
gerekmektedir. Bu sebeple mal satım sözleşmelerinin hangi kurallara bağlı
olduğu açıkça belirtilmelidir.
CISG’nin uygulama alanı dışında konular 4, 5 ve 6’ncı maddelerde
düzenlenmiştir. Sözleşmenin 4’üncü maddesine göre, aksine bir düzenleme
bulunmadığı sürece sözleşmenin veya sözleşmenin hükümlerinin veya teamüllerin
geçerliliği ve sözleşmenin, satılan malların mülkiyeti üzerindeki olası
etkileri uygulama alanı dışındadır. 5’inci maddeye göre, satıcının, malların
bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına sebep olmasından kaynaklanan
sorumluluğuna uygulanmamaktadır. 6’ncı maddeye göre ise, taraflar CISG’nin
uygulanmamasına karar verebilmekle birlikte 12. madde saklı kalmak şartıyla,
hükümlerine istisna getirebilir veya hükümlerinin doğurabileceği etkileri
değiştirebilmektedir.
CISG’nin 31’inci maddesi teslim yükümlülüğü ve teslim
yerini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, eğer satım sözleşmesi malların
taşınmasını gerektiriyorsa satıcı malları bir taşıyıcıya vermekle yükümlüdür.
Satım sözleşmesine göre malların taşınmasını gerektirmiyorsa satıcı malları
alıcının tasarrufuna hazır etmek durumundadır. Eğer mallar başka bir yerde
üretilecek veya malların belirli bir yerden alınması gerekiyorsa mallar
alıcının tasarrufu için uygun bir yere bırakılarak teslim şartları yerine
getirilmiş olur.
CISG’nin 33’üncü maddesinde malların teslim zamanını
düzenlenmektedir. Ayrıca, taşımaya ilişkin belgeler satıcı tarafından
düzenlenmeli ve CISG Madde 32’ye göre alıcıya bildirim yapılmalıdır. Sigorta ve
taşıma masrafları için ise CISG’de bir düzenleme bulunmamaktadır.
CISG’nin 35’inci maddesinde malların sözleşmeye uygun
teslimini düzenlemektedir. Aksi belirtilmediği takdirde, mallar ancak aşağıdaki
hallerde sözleşmeye uygun sayılırlar:
·
Aynı türden malların
mutat olarak tahsis edildiği kullanım amacına uygun iseler;
·
Koşullardan,
alıcının, satıcının bilgisine ve değerlendirmesine güvenmediği veya
güvenmesinin makul olmadığı anlaşılmadığı takdirde sözleşmenin kurulması
esnasında açıkça veya zımnen satıcıya bildirilen her türlü özel kullanım
amacına uygun iseler;
·
Satıcının alıcıya
örnek veya model olarak sunduğu malların kalitesine sahip iseler
·
İlgili türden mallar
için mutat sayılan şekilde veya böyle mutat bir şeklin var olmadığı hallerde,
malın muhafazası ve korunmasına uygun olan şekilde paketlenmiş iseler.
66’ncı maddeye göre risk alıcıya geçtikten sonra malın ziya
veya zararı, satıcının bir fiili veya ihmalinden kaynaklanmadıkça, alıcıyı
bedeli ödeme yükümlülüğünden kurtarmaz.
Madde 67’ye göre ise, malların taşınması gerekiyorsa ve
satıcı malları belirli bir yerde vermeye mecbur değil ise hasar ilk taşıyıcıya
vermekle alıcı sorumluluğuna geçer. Satıcı malları belirli yerde vermeye mecbur
ise hasar ancak malların belirli yere bırakılmasıyla alıcıya geçer. Ayrıca, bu kuralın
uygulanması için malların ayırt edilmesi yani çeşit borcuna konu olması
gerekmektedir.
CISG’nin bir yedek hukuk kuralları bütünü olması
sebebiyle CISG hükümlerinden farklı olarak taraflarca kararlaştırılmış hükümler
geçerli olmaktadır. Mal satımı sözleşmelerinde bazı hükümlerin CISG’ye aykırı
şekilde düzenlenmiş olması yeknesak bir kurala bağlı olmaya engel olarak
karışıklıklara yol açabilmektedir. Taraf ülkelerin iç hukuklarındaki ilgili
kanunların CISG ile uyumlaştırılması bu karışıklıkların önüne geçmekte faydalı
olabilir.
Tüm dünyadaki ithalatçı ve ihracatçılara doğrudan ulaşmak TradeAtlas ile çok kolay! TradeAtlas, dünyada yer alan 230’dan fazla ülkede 17 milyon ithalatçı firmaya ait 1,5 milyar konşimento ve sevkiyat detayı verisini barındıran, global bir ithalatçı ve ihracatçı arama motorudur. TradeAtlas, global ticaretin daha önemli bir parçası olma yolunda adımlar atmanıza eşlik etmek üzere yanınızda! Dijitalleşen dünyanın gerisinde kalmayıp global ekosistemin bir parçası olmak için buraya tıklayarak ücretsiz kaydolabilir ve arama yapabilirsiniz.