İhracat bedellerinin yurda getirilmesi, 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun, kanuna
dayanılarak çıkarılan 32 Sayılı Karar ve bu karara bağlı tebliğ ve genelgeler
yoluyla düzenlenmektedir.
İhracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğu hakkında tebliğ olan 04.09.2018 tarihli ve 30525 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara
İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) (Tebliğ No: 2018-32/48)’e göre
Türkiye’de yerleşik olan kişilerin gerçekleştirdiği ihracat bedellerinin, fiili
ihraç tarihinden itibaren 180 gün içerisinde yurda getirilmesi ve getirilen bu
döviz bedellerinin ise en az %80’inin bir bankaya yatırılarak döviz alım
belgesine (DAB) bağlanması zorunlu hale getirilmişti.
03.03.2019 tarih 2019-32/53 sayılı, 31.08.2019 tarih 2019-32/55 ve en son
31.12.2019 tarih 2019-32/56 sayılı tebliğlerin yanı sıra, Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankası tarafından 16.01.2020 tarihli “İhracat Genelgesi” yayımlandıktan
sonra yurda getirilen ihracat bedelinin döviz alım belgesine (DAB) bağlanma
zorunluluğu kaldırılmıştır.
10.06.2024 tarihinden itibaren ise İhracat Bedeli Kabul Belgesine (İBKB)
veya Döviz Alım Belgesine (DAB) bağlanan İhracat bedellerinin %30’unun Merkez
Bankasına satılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu durum, ihracat
bedellerinin bozdurulması zorunluluğu olarak da bilinir.
İhracat bedelinin yurda getirilmemesi cezası, Kanunun 3. Maddesi uyarınca, ihracat bedellerini
belirlenen sürede yurda getirmeyenlere, getirmeleri gereken döviz bedelinin
rayiç değerinin %5'i oranında idari para cezası uygulanmasını öngörmektedir.
Özelliği Olan İhracatta Süreler
-
Müteahhit
firmalarca yapılan ihracat bedelinin 365 gün içinde yurda getirilmesi
zorunludur.
-
Konsinye
yoluyla yapılacak ihracatta bedellerin kesin satışı müteakip 180 gün içinde
yurda getirilmesi zorunludur.
- Uluslararası
fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen malların
bedellerinin de gönderildikleri fuar, sergi veya haftanın bitimini müteakip 180
gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.
İran, Suriye ve Lübnan’a Yapılan İhracat Bedeli
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 16.01.2020 tarihli İhracat
Genelgesi’nin 4. Maddesinin 6 numaralı fıkrasında; “İran, Suriye ve Lübnan’a
yapılan ihracat işlemleriyle ilgili olarak 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 3’üncü
maddesinin birinci fıkrası uygulanmaz” denilmektedir. Buna göre; İran, Lübnan
ve Suriye’ye yapılan ihracat bedeli getirme zorunluluğu bulunmamaktadır.
Afganistan, Irak ve Libya’ya Yapılan İhracat Bedeli
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanına yönelik mevzuat
hükümleri kapsamında olmak kaydıyla Afganistan, Irak ve Libya’ya yapılan
ihracatlarda ithalatçının Türkiye’deki bankalardan para transferi yapması
yoluyla, üçüncü bir ülkeden bankalar aracılığıyla transferi yoluyla ve Nakit
Beyan Formu (NBF) aranmaksızın efektif olarak ihracat bedelleri
ödenebilmektedir.
180 Günden Fazla Vade Öngörülen Durumlar
İhracat sözleşmelerinde bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden
itibaren 180 günden fazla vade öngörülmesi durumunda, bazı belgelerin sunulması
şartıyla, ihracat bedellerinin vade bitiminden itibaren 90 gün içinde yurda
getirilmesi şartı bulunmaktadır.
Serbest Bölgeler
Türkiye sınırları içerisindeki serbest bölgelere yapılan ihracatlar yurt
dışına yapılmış olarak sayılır ve ihracat bedellerinin yurda getirilme
zorunluluğu bulunmaktadır.
Peşin Döviz Karşılığı İhracat
Peşin döviz karşılığı ihracatta mallar, bedel peşin olarak ödendikten sonra
ihraç edilmektedir. Peşin olarak bedeli alınmış ihracatın 24 ay içerisinde
yapılma zorunluluğu bulunmaktadır. 24 ay içerisinde ihracatın yapılmadığı veya
bu süre içerisinde tutarın tamamının tek seferde iade edilmediği durumlarda bu
tutar kambiyo mevzuatı açısından prefinansman kredisi hükümlerine tabidir.
Peşin bedelin iadesine ilişkin KKDF mevzuatı hükümleri saklıdır.
İhracat Bedelinin Tahsili ve Kabulü
İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda
getirilmesi esas olmakla birlikte, beyan edilenden farklı bir döviz üzerinden
getirilmesi de mümkündür.
Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında yurda döviz getirilmesi
de mümkündür.
Efektif olarak getirilen ihracat bedelleri gümrük idarelerine beyan edilmelidir.
Özelliği olan ihracat için 7’nci maddedeki ihraç tarihleri ve süreler saklı
kalmak kaydıyla, ihraç edilen malın GB’nin 22’nci hanesinde kayıtlı bedelinin
yurda getirilmesi ve fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde İhracat
Bedeli Kabul Belgesi (İBKB) düzenlenmesi zorunludur.
“Dış Ticarette Kullanılan Ödeme Yöntemleri”
ile ilgili blog yazımıza buraya tıklayarak
ulaşabilirsiniz.
İhracatçının Serbest Kullanımına Bırakılan Dövizler
İhracat Genelgesi’ne göre; hizmet ihracatı, transit ticaret, Türkiye’de
ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan satış, Türkiye’de ikamet etmeyenlere
KDV hesaplanarak yapılan satış, mikro ihracat ve serbest bölge işlem formu
kapsamında gerçekleştirilen 5.000,- ABD doları veya karşılığı döviz ya da Türk
lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının tasarrufu
serbesttir.
İhracat Hesabının Kapatılması
İhracat bedeli dövizlerin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün
içerisinde yurda getirilmesinin ardından İBKB düzenlenmesi ile aracı banka
nezdinde ihracat hesabı kapatılır. İhracat bedelinin tahsilinden ve belirtilen
süreler içerisinde yurda getirilerek ihracat hesabının kapatılmasından
ihracatçılar sorumlu tutulmaktadır. Hesapların kapatılmasını izlemekten ise
aracı bankalar sorumludur.
Uluslararası yaptırımlar çerçevesinde bankaların kabul etmediği ihracat
bedellerine ilişkin İBKB düzenlememesi sebebiyle açık kalan ihracat hesapları
ihtarname süresi içerisinde söz konusu hususun yer aldığı banka yazısının
ibrazı üzerine ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca/Müdürlüğünce kapatılır.
İhracat bedeli kabulünün, yurda getirme süresi dışında ancak 5 iş günlük
ihbar süresi içinde yapılması halinde ihracat hesabı, ilgili Vergi Dairesi
Başkanlığı/Müdürlüğünce kapatılır. Ancak bu süre, Covid-19 uygulamaları
kapsamında 20 güne çıkarılmıştır.
Süresi içinde kapatılmayan hesapların, aracı bankalarca 5 (beş) gün
içerisinde Vergi Dairesi Başkanlığına/Müdürlüğüne ihbar edilmesi gerekmektedir.
İhbarı takiben 10 iş günü içerisinde ilgililere hesapların kapatılması için 90
gün süreli ihtarname gönderilmektedir.
Bu süre içerisinde hesapların kapatılması veya mücbir sebep hallerinin ya
da haklı durumun belgelenmesi zorunluluğu bulunur. Mücbir sebep halinde; mücbir
sebebin devamı süresince altışar aylık dönemler itibarıyla ek süre verilir.
İhracat Hesabının Kapatılmasında İbrazı Zorunlu Belgeler
İhracat hesabının kapatılabilmesi için GB örneği/GB bilgileri, ilgili
ihracat bedeli kabul belgeleri (İBKB), satış faturası ile indirim ve mahsup
konusu belgelerin aracı bankaya ibrazı zorunludur.
Mücbir Sebepler
-
İthalatçı
veya ihracatçı firmanın infisahı, iflası, konkordato ilan etmesi veya
faaliyetlerini daimi olarak tatil etmesi, firma hakkında iflasın ertelenmesi
kararı verilmesi, şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü,
-
Grev, lokavt
ve avarya hali,
- İhracatçı
veya ithalatçı memleket resmi makamlarının karar ve işlemleri ya da muhabir
bankaların muameleleri dolayısıyla hesapların kapatılmasının imkansız hale
gelmesi,
-
Tabii afet,
harp ve abluka hali,
-
Malların
kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi,
-
İhtilaf
nedeniyle dava açılması veya tahkime başvurulması.
Haklı Durumlar
Mücbir sebep halleri dışında kalan, ancak bedel getirme süreleri içerisinde
ihracat bedelinin yurda getirilmesine engel olan ve resmi kayıtlarla tevsik
edilebilen durumlardır. Covid-19 salgını da haklı duruma örnektir. Bu durumlar,
Vergi Dairesi Başkanlıkları/Müdürlükleri tarafından değerlendirilmektedir.
İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi Muaf Ülkeler
İhracat bedellerinin yurda getirilmesi konusunda bazı ülkeler için
istisnalar bulunmaktadır. İhracat bedellerinin yurda getirilmesi istisna
ülkeler arasında yer alan ülkeler, Türkiye'nin döviz transferi konusunda
daha esnek düzenlemelere tabi tutulmasına olanak tanımaktadır. Bununla
birlikte, bu istisnalar doğrultusunda belirli ülkeler ihracat bedellerinin
yurda getirilmesi muaf ülkeler olarak kabul edilmektedir. Ayrıca, bazı
ülkelerde ise ihracat bedelinin yurda getirilmesinde istisna tanınan ülkeler
olarak özel düzenlemeler uygulanmaktadır. Bu istisnalar, ticaretin
kolaylaştırılması ve ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesi amacıyla
belirlenmiştir.
1-
Afganistan
2-
Angola
3-
Belarus
4-
Benin
5-
Cibuti
6-
Demokratik
Kongo Cumhuriyeti
7-
Etiyopya
8-
Fildişi
Sahili
9-
Filistin
10-
Gabon
11-
Gana
12-
Gine
13-
Güney Sudan
14-
İran
15-
Kamerun
16-
Kenya
17-
Kırgızistan
18-
Kongo
Cumhuriyeti
19-
Kuzey Kore
20-
Küba
21-
Liberya
22-
Lübnan
23-
Mali
24-
Moldova
25-
Nijerya
26-
Senegal
27-
Somali
28-
Sudan
29-
Suriye
30-
Tacikistan
31-
Tanzanya
32-
Venezuela
33-
Yemen
TradeAtlas ile İhracat Verilerini Kolayca Takip Edin
TradeAtlas, ihracat ve ithalat verilerini analiz etmenin ve izlemenin en
kolay yoludur. Dünyanın dört bir yanındaki ticaret hareketlerini hızlıca görüntülemek,
doğru verilere dayanarak stratejik kararlar alabilmek için buraya tıklayarak TradeAtlas’ı ücretsiz
keşfedebilirsiniz.
İhracat İş Planı ve İhracatçının Yol
Haritası konusu hakkında detaylı bilgi almak için “İhracat
İş Planı ve İhracatçının Yol Haritası” içeriğini
inceleyebilirsiniz.
